Medicana Tüp bebek Tedavisi Istanbul Prof. Dr. Selman Laçin
Sperm değerlendirmesi nasıl yapılır ?
3-4 günlük cinsel perhiz sonrasında meni örneği tercihen mastürbasyon yöntemi ile steril bir kapta dışarı kaçırmadan verilmelidir. Meninin 2 saat içinde incelenmesi gerekmektedir. 2-3 haftalık aralıklarla en az 2 sperm örneği almak ve birbirlerini destekleyen örnekleri temel almak en doğru yöntemdir. Normal bulunan örneklerde tekrar meni vermesine gerek yoktur.
Semen analizi WHO referans değerleri:
Volüm: 1,0 ml
Sperm Yoğunluğu: 20 milyon/ml.
pH: 7,2
Vitalite (Canlılık):%25
Motilite (hareket): %50 ( a+b motilite) ya da %25 ( amotilite)
Morfoloji (şekil): %(strikt kriter)
Lökosit: 1 milyon
MAR testi(Partiküllere yapışıklık gösteren sperm oranı): %50
IBT (Partiküllere yapışıklık gösteren sperm oranı) : %50
Sperm Hareketliliği 4 grupta sınıflandırılır
+4: İleriye doğru hızlı hareket (a)
+3: Yavaş, doğrusal olmayan hareket (b)
+2: Yerinde hareket (c)
+1: Hareketsiz (d)
Spermin hareketi, özellikle orta kısım ve kuyruğun anatomik ve fonksiyon açısından sağlam olması ile ilişkilidir. Enfeksiyonlar, kuyrukla ilgili anormallikler, varikosel, alkol, antisperm antikorlar, immotil silia sendromu gibi hastalıklar sperm hareket bozukluğuna sebep olabilir. Sperm sayı ve hareketi kadar morfolojisi de döllenme için önemlidir. Normal şartlarla döllenmenin olması için normal şekildeki sperm yüzdesi ortalama %30 bulunmuş, %15 in altına düşmesi halinde dölleme hızının azaldığı görülmüştür. IVF tedavisinde normal sperm oranı %14 ün üzerinde iken döllenme oranı %88, %4-14 iken %63, %4 ün altında ise %7.6 oranındadır.
Semen analizi 4 değişik durum ile sonuçlanabilir:
- Seminal özelliklerden birine spesifik izole problemler.
- Tüm parametreler normal
- Sperm sayı, motilite ve morfolojisinde yaygın anormallikler
- Azoospermi (spermatogenetik elemanların olmaması, örnekte sperm bulunamaması)
Bazı durumlarda arka arkaya 2. Veya 3. Sperm örneği alınmasına neden gerek duyuluyor?
Sperm sayısı çok yetersiz bulunuyorsa daha fazla sperm elde etmek için birkaç defa erkekten örnek vermesi istenebilir. İlk örnekte sperm taşıyıcı kanallardaki (vaz deferensler) spermler alınmaktadır. İkinci örnekte ise epididimal kanallardaki daha az beklemiş spermin elde edilebilir. Daha yüksek oranda hızlı hareketli spermler elde edilmesi düşünülerek erkeğin ikinci veya nadiren üçüncü defa örnek vermesi istenebilir
Sperm özellikleri ve sayısının değişiklik gösterdiği durumlar nelerdir?
Geçirilen hastalıklar, kullanılan ilaçlar, kimyasal ve çevresel faktörler Sperm parametrelerini etkileyen faktörlerdir.Gerekli görülürse eğer erkekten 3–4 hafta ara ile en az iki sperm örneği vermesi istenir ve bu örneklerin ortalamasına göre karar verilir.
Spermiogram testinde sperm bulunmaması veya sperm sayısının çok az olması durumunda ne yapılması gerekmektedir?
Öncelikle ürolog tarafından erkek değerlendirilir. Gerekli olan hormonal ve genetik inceleme (kromozom analizi, Y kromozomu ve mikrodelesyon, FTR mutasyonu gibi), yapıldıktan sonra, sperm durumuna göre, kadının tedavi için hazırlanması aşamasına geçilir. TESE, TESA, MESA, PESA sperm elde etmek için uygulanacak yöntemlerdir. Üreme hücrelerine rastlanmamışsa tedaviye son verilir.
Spermiogram testinde hiç sperm bulunmayan hastalarda nedenler nelerdir?
Hiç sperm çıkmaması durumuna “Azoospermia” denir ve Spermiogram testinde 2 türlü neden saptanır:
Birinci neden testiste sperm üretimi azalmış ya da yok olabilir, ikinci neden ise testiste sperm üretimi vardır, fakat çıkısı sağlayan kanallarda problem olabilir. Hangisinin neden olduğunu saptamak için hastanın muayenesi ve hormon incelemeleri yapılır.
Mikro tese nedir?
.İnfertil tedavisi ile başvuran çiftlerin yaklaşık yarısında erkek faktörü sorun olabilmektedir. Erkekte hiç sperm olmaması durumunda (Azospermi) retrograd ejekülasyon (geriye doğru spermlerin boşalması) gibi erkeğe bağlı faktörler yanında ileri kadın yaşı faktörü gibi durumlarda, zaman kaybetmeden tedaviye başlaması önerilir.
Erkeklerin menisinde sperm olmasa da ICSI yöntemi ile çocuk sahibi olması mümkündür. Ancak ICSI tedavisinin uygulanabilmesi için, hastanın testislerinde az da olsa sperm üretiminin olması gerekir. Sperm elde edilebilmesi için hastaya farklı işlemler uygulanabilir. Spermiogram testinde hiç sperm bulunmayan erkeklerde testis biyopsisi uygulanır ve sebebinin ne olduğu anlaşılır. Bu işlemde sperm yapılamadığı için mi, yoksa tıkanıklık olduğu için mi spermigramda görülemediği anlaşılır.Sperm yapımında şiddetli bozukluklar ın olduğu durumlarda testisin içindeki sperm üreten küçük odakları bulmak için TESE işlemi uygulanır.
Testisten birkaç odaktan birkaç milimetre boyutunda parçalar alınarak sperm varlığı araştırılır. Mikrotese ise mikroskop altında sperm üretilen tüplerden sperm bulma işlemidir. Bu yöntemle tıkanıklığa bağlı olmayan yani sperm yapımında problem olan olgularda %36-%68 arasında sperm bulma şansı vardır. Mikrotese yöntemi ile daha az testis dokusu ile her biyopside sperm bulma şansı artar. Yani klasik TESE işlemine göre bu şans daha yüksektir.
Mikroskop eşliğinde testisten sperm bulma (microdissection tese) işleminden sonra hasta ne kadar dinlenmek zorundadır?
Hasta TESE operasyonundan sonra anestesi aldığından dolayı 2-3 saat gözlem altında tutulması yeterlidir. Operasyondan 2 gün sonra kontrole geldiğinde pansumanı yapılır. Yaklaşık 7 gün kadar yorucu bedensel aktiviteden, uzun yolculuk, uzun sure araba kullanmak gibi durumlardan kaçınması ve 15 gün cinsel aktivitede bulunmaması önerilir.
TESA ve TESE yöntemiyle sperm alınırken anestezi kullanılıyor mu?
Testisten sperm bulma TESE ve TESA olmak üzere 2 şekilde yapılır. TESA lokal anestezi ve TESE genel anestezi altında uygulananır.TESA işleminde lokal anestezi uygulanarak iğne ile testisten sperm elde edilir. TESE işleminde genel anestezi altında küçük bir kesi ile testis dokusu çıkarılarak sperm elde edilir.
Sperm yıkama teknikleri nedir?
1- Swim-up(Yüzdürme)
2- Gradient (Çöktürme)
Swim-up (Yüzdürme):
Hastadan alınan ejekülat (sperm) örneğinin uygun besi yeri ile yıkanarak, hareketli ve hızlı sperm hücrelerinin elde edilmesidir. Not: Svim-up yöntemi hareketliliği, sayısı, morfolojisi iyi olan sperm örneklerine uygulanır.
Gradient (Çöktürme):
Hastadan alınan ejekülat sperm örneğinin özel bir sıvıdan süzülerek, çöktürülmesi ile yapılan işlemdir. Not: Gradient yöntemi sayısı hareketliliği ve morfolojisi bozuk olan sperm örneklerine uygulanır. Her iki yıkama tekniğinde de amaç en iyi kalitede sperm hücrelerinin elde edilerek doktor tarafından döllenme için kullanılmasıdır.