Sperm testi değerlendirmesi

Sperm testi yani spermiyogram erkek infertilitesi (kısırlık) tanısını anlamak amacıyla yapılan bir testtir. Erkeğin mastürbasyon yöntemiyle boşalıp, androloji laboratuvarı tarafından sperm örneği içerisindeki hücrelerin değerlendirmesi ile yapılır.

Sperm sayı, hareket ve morfoloji olarak 3 farklı şekilde değerlendirilir. Sperm sayısı, Dünya Sağlık Örgütü’nün 2010 yılında (WHO 2010) verdiği verilere göre 15 milyon ve üzeri normal değerlere sahiptir denilmektedir. Sperm hareketi (motilite) %40 ve üzeri ise normal değerlere sahiptir. Sperm morfoloji değerlendirmesi çok kapsamlı olup sperm morfolojisi spermin baş, boyun ve kuyruk olarak ayrı ayrı değerlendirmesi ile yapılır.

Sperm örneği özel boyalarla boyanıp bu değerlendirme yapılır. Sperm morfolojisinde normal yapılı spermlerin değerlendirmesi Kruger sistemine göre değerlendirilirse %4 ve üzeri ise normal denilmektedir. Kısacası sperm sayısı en az 15 milyon, hareketi en az %40 ve sperm morfolojisi %4 ise NORMAL (Normozoospermi) olarak değerlendirilir. Bu değerlerin farklığına göre tanılar değişmektedir. Sperm sayısı az ise Oligozoospermi olarak adlandırılır. Hareketi az ise Astenozoospermi denilmektedir. Sperm morfolojisinde %4’ün altında ise Teratozoospermi olarak adlandırılmaktadır. Bu parametrelerin sadece bir tanesi olabileceği gibi hepsi ya da ikisi birden olabilir.
Sperm hareketi değerlendirilirken spermlerde ciddi hareket problemi varsa vitalite adı verilen özel bir test yapılarak spermin canlılığı değerlendirilir. Bu test sayesinde spermlerin ölü mü yoksa canlı mı olduğu anlaşılır. Sperm örneği verirken su, sabun, tükürük gibi yabancı hiçbir maddenin kullanılması istenmez. Bu maddeler spermin değerlendirilmesinde sayı ve hareketini olumsuz olarak etkileyebilir.
Sperm sayılırken “makler” adı verilen özel bir aletle sayılır. Eğer sperm bu aletle değerlendirilemez ise sperm örneğinden bir damla alınarak lam denilen cam üzerinde mikroskop altında değerlendirme yapılır. Sperm varlığı varsa Şiddetli Oligoastenoterazoospermi (Şiddetli OAT) olarak adlandırılır. Hiç sperm gözlenmemişse Azoospermi denilmektedir.
Unutulmamalıdır ki sperm sayı ve hareketi değişkenlik göstermektedir. Her zaman verilen sperm değerleri aynı olması beklenmemelidir. Sperm morfolojisi genetik olduğundan değişmesi zor olandır.