Yardımcı üreme teknikleri uygulanırken tedavi döneminde iyi kalitede ve fazla sayıda embriyo elde edildiğinde, transfer sonrası elde kalan ve gelişimini devam ettirmekte olan embriyolar dondurularak saklanmaktadır. Dondurularak saklanan embriyolar daha sonra çözülerek transfer edilmektedir.
Embriyolar zigot, erken bölünme evresi ve blastosist aşamalarında dondurulabilir. Dondurarak saklama işleminde hücrelerin içerisindeki tüm kimyasal reaksiyonların geçici olarak durdurulması amaçlanır. Çözme sonrasında embriyoların %50’den fazla canlı hücreye sahip olması gerekir. Bu nedenle dondurulacak embriyoların kaliteli olması çözme sonrasında dönüşün daha yüksek olmasını sağlayacaktır.
Embriyolar -196 °C’de sıvı nitrogen içerisinde saklanır. Bu derecede saklanan embriyoların zarar görmesi söz konusu değildir. Eğer hasar meydana geliyorsa bu saklama aşamasında değil dondurma ve çözme işlemlerinin bir sonucudur. dondurma işlemi sırasında oluşabilecek zararın iki ana nedeni vardır. Bunlar; hücre içi buz kristali oluşumu ve osmolaritedeki değişmedir. hücre içi buz kristallerinin oluşumunu engellemek için hücre içi suyun uzaklaştırılması gerekir.
Embriyo dondurmada iki yöntem uygulanmaktadır. Her iki yöntemde de embriyolar kriyoprotektan dediğimiz değişik konsantrasyonlardaki dondurma solusyonlarından geçirilerek bir süre dengelenmeleri sağlanır. Daha sonra embriyolar taşıyıcılara yüklenir. Eğer yavaş dondurma yapılıyorsa taşıyıcılar programlanmış Embriyo dondurma cihazına yüklenir. Birkaç saatlik bir program sonunda dondurma işlemi tamamlanır ve embriyo saklama tankına alınır.
Vitrifikasyon dediğimiz diğer yöntem hızlı dondurma yöntemidir. Bu yöntemde kullanılan solusyonların konsantrasyonları daha büyüktür ve çok kısa sürelerde uygulanması gereken bir yöntemdir. Kriyoprotektanlar ile karşılaştırılan embriyolar taşıyıcıya yüklenince hızla sıvı nitrojene daldırılır, yüksek konsantrasyonlardaki kriyoprotektanlar camlaşmanın oluşumunu sağlar ve buz kristallerinin oluşumu önlenir. Bu şekilde dondurma sırasnda embriyonun zarar görmesi minimuma indirilir. Çözme işleminde de yine değişen konsantrasyonlardaki solusyonlardan geçirilerek kriyoprotektanlar uzaklaştırılır.
Özellikle son yıllarda çoğul gebeliklerin önlenmesi açısından tek embriyo transferi tercih edilmekte hatta yönetmelikler ile transfer edilecek embriyo sayısı sınırlandırılmaktadır. Bu durumda embriyo seçim kriterleri ciddi önem arzeder. Bir çok merkez en doğru seçimi yapabilmek için blastosist dediğimiz aşamada transfer yapmayı tercih etmektedir. transfer sonrasında kalan blastosistler varsa dondurulması önerilmektedir. Blastosist aşamasındaki embriyoların sıvı içeriği oldukça yüksektir ve blastosist dondurma için vitrifikasyon yöntemi tercih edilir. Önceki yıllarda yavaş dondurma yöntemi ile elde edilen başarı oranları daha düşük iken vitrifikasyon yöntemi ile dondurulup çözülen emriyolarda özellikle de blastosist aşamasındaki embriyolarda gebelik oranları taze sikluslar ile karşılaştırılabilcek kadar iyi derecedir. Dondurulmuş embriyoların saklama sürelerinin uzunluğunun transfer sonrasında gebelik sonuçları ve fetal gelişim açısından açık negatif etkisinin olmadığı görülmektedir.
Embriyo dondurma için gerekli haller:
Transfer edilecek embriyo sayısından daha fazla kaliteli embriyo bulunması,
Overyan hiperstimulasyon sendromu ( yumurtalıkların fazla uyarılması) nedeniyle transfer yapılamaması,
Endometriyumun yetersiz gelişimi,
Herhangi bir nedenle embriyotoksik ilaç kullanımını gerektiren durumlar.